Stress… Zalig, zij die dit niet kennen!
Ben jij er zo eentje of ben je zoals zo velen : ‘stress? Check!’.
In deze hectische maatschappij waarin we leven is het dan ook een hele uitdaging om nooit stress te ervaren. Er wordt veel verwacht of we denken dat veel van ons verwacht wordt.
Ben jij zo iemand die graag alles in orde heeft : het huishouden, ouder zijn, partner zijn, vriendschappen onderhouden, studies/werk, sport en ontspanning,… Om dan nog niet te spreken over binnenkomende mails, berichten op Facebook, Instagram, LinkedIn en wat nog allemaal! Dan vergeet ik nog de komende examenperiode van alle studenten…
Kortom, veel druk op de ketel en veel prikkels die constant binnenkomen.
Gemiddeld verwerken onze hersenen per dag maar liefst honderdtwintigduizend prikkels. Je zou voor minder wat stress krijgen…
Wat is stress nu precies?
Stress is een chemische reactie in het lichaam als reactie op prikkels van buitenaf. Stress uit zich op verschillende manieren. Dit kan fysiek zijn. Je kan dan bijvoorbeeld last krijgen van je schouders of je nek. Het kan zich ook emotioneel uiten, waardoor je je heel angstig kan voelen of het gevoel hebben dat je niets waard bent.
De stressreactie die we vandaag bij de moderne mens zien, is identiek aan de stressreactie bij de oermens wanneer die bedreigd werd door een wild dier. In een fractie van een seconde op scherp staan en kunnen inschatten hoe het best te reageren. Een juiste reactie (vechten, vluchten of verstijven/bevriezen) is in levensbedreigende situaties van doorslaggevend belang.
In oorsprong is stress dus gezond. Sterker nog: het is dankzij stress dat wij als menselijk ras nog steeds bestaan. Het zet ons aan tot actie op het juiste moment.
De werking van stress
De uiteenlopende fysieke reacties die in ons lichaam plaatsvinden wanneer stress opduikt, zijn allemaal in functie van overleven. Bijvoorbeeld: Je slaat bleek uit omdat je fijne bloedvaten samentrekken zodat je geen bloed zou verspillen, mocht je gewond raken. Verhoogde transpiratie is nodig om niet oververhit te geraken tijdens het vechten of vluchten. Versnelde hartslag en spierspanning: bloed en zuurstof worden naar je spieren gepompt zodat je lichaam klaar is om snel in beweging te komen
Onze reactie op stress wordt veroorzaakt door ons zenuwstelsel dat bij gevaar en dreiging stresshormonen in onze bloedbaan verspreidt. Hoe gaat dit in zijn werk?
- De amygdala, een klein amandelvormig deeltje in je hersenen signaleert problemen zodra ze opduiken.
- Wanneer dat gebeurt, scheidt het bijniermergadrenaline en noradrenaline af waardoor je hartslag versnelt om het bloed naar je spieren te pompen, je ademhaling versnelt om je spieren meer zuurstof te geven, je spijsvertering stilvalt en vitale organen overschakelen op overlevingsmodus.
- Het adrenalinepeil daalt vrij snel terug naar normaal indien we ons lichaam na het stressincident voldoende rust gunnen.
Stress is bedoeld voor korte piekmomenten. Als je dagelijkse realiteit bestaat uit stresspieken met pauzes ertussen, dan heeft stress een positief effect: het helpt je om te focussen en productiever te zijn. Maar er is wel een grens.
Als je constant wordt blootgesteld aan een massa prikkels per dag, kan zo chronische stress ontstaan.
Als stresshormonen zich blijven opstapelen in het lichaam, ontstaat er een neerwaartse spiraal met kenmerken als slaapproblemen, vermoeidheid, maagklachten, verzwakt immuunsysteem, spierspanning, irritatie, concentratieproblemen, …
Veelvuldige of langdurige stresssituaties zorgen voor een aanhoudend verhoogd adrenalineniveau. Daardoor komt de productie van cortisol op gang in de bijnierschors. Cortisol schakelt een aantal functies van je immuunsysteem uit om energie te besparen. Ook je bloedsuikerspiegel verhoogt om je van de nodige brandstof te voorzien en zo de bedreiging op langere termijn aan te kunnen. Het produceren van cortisol is bijzonder uitputtend voor je lichaam. Bovendien kan een langdurig verhoogd cortisolpeil ervoor zorgen dat er meer ontstekingen in je lichaam ontstaan. Ter hoogte van je brein kan er brain fog ontstaan wat leidt tot concentratieverlies en een burn-out ligt op de loer.
Logisch dus dat stress een negatieve associatie gekregen heeft.
Stress en het zenuwstelsel
We hebben twee zenuwstelsels in ons lichaam die voor stress en ontspanning zorgen. Het sympathische zenuwstelsel zorgt ervoor dat je lichaam klaar is voor actie. Spieren spannen zich aan, de ademhaling wordt sneller en de hartslag gaat omhoog.
Het parasympathische zenuwstelsel zorgt voor ontspanning. Het hart gaat langzamer kloppen, de ademhaling stroomt rustiger en de spieren kunnen ontspannen. Dit zenuwstelsel zorgt ook voor herstel. Deze twee zenuwstelsels werken normaliter in balans, zodat je actief kunt zijn maar ook kunt ontspannen.
Bij langdurige stress zal het sympathische zenuwstelsel echter voor een te lange tijd hyperactief zijn. Hierdoor kan het parasympathische zenuwstelsel niet meer voor ontspanning zorgen. En zo raak je uiteindelijk overspannen, en kun je een burn-out krijgen.
Wat kan je eraan doen?
Prikkels en stresssituaties en de reacties van onze hersenen en ons lichaam zijn niet te vermijden. Gelukkig zijn er wel allerlei dingen die we kunnen doen om chronische stress te verminderen.
Ten eerste, hoeven niet alle stresssituaties negatief te zijn. Je kan hier heel wat invloed uitoefenen door een bewuste positieve houding aan te nemen. Net zoals onze gedachten extra stresssituaties kunnen creëren, kunnen we ook net het omgekeerde doen. Dat kan door te gaan ‘omdenken’.
Het is wetenschappelijk aangetoond dat stress versterkend kan werken, op voorwaarde dat je het als versterkend ziet. Als je een bepaalde situatie interpreteert als ‘ik vind het spannend’ in plaats van ‘ik zie dit absoluut niet zitten’ dan kan je al het verschil maken. Denk specifiek aan hoe een spannend gevoel dat je voelt opkomen je kan helpen met een betere focus, snelle en juiste reacties, … Net zoals de topsporter die op het moment van de waarheid net dat ietsje meer kan.
Stress als nuttig zien, schept al een compleet andere biologische werkelijkheid!
Yoga en stress
Je hebt zeker wel eens gelezen dat yoga helpt tegen spanning en stress. Tegenwoordig zijn er steeds meer artsen die hun patiënten naar yoga doorverwijzen omdat de rustgevende en ontspannende werking van yoga steeds beter onderzocht is en onder medici een breed draagvlak heeft.
Yoga is veel meer dan alleen fysieke oefeningen. Natuurlijk ben je in een les bezig met fysieke houdingen en bewegingen. Je bent je spieren aan het versterken en ook aan het stretchen. Maar al deze bewegingen werken door op een dieper niveau.
Het belangrijkste element in de yoga is de ademhaling. In elke houding en beweging wil je blijven ademhalen. In een yogales leer je diep adem te halen, want door een diepe buikademhaling kan je je zenuwstelsel tot rust brengen.
In yoga leer je om je bewegingen te vertragen en met de ademhaling dieper te gaan. Ook leer je je lichaam steeds beter kennen en alle sensaties die daarbij horen. Omdat je lichaam altijd signalen afgeeft, kun je zo beter luisteren naar de grenzen van je lichaam en weet je waar je moet stoppen. Dit kun je natuurlijk niet meteen na je eerste les. Het is een groeiproces waarbij je steeds een stapje verder en dieper kunt gaan. Hoe vaker je yoga doet, hoe meer effect je zal voelen. Vaste yogasessies inlassen is het best, aangevuld met yoga houdingen, -oefeningen of ademhalingstechnieken die je toepast tijdens je dagelijkse bezigheden.
Tips :
– probeer het ‘omdenken’
– doe op regelmatige basis yoga, mediteer
– zorg voor je eigen ontspanning : wandelen met de hond, warm bad, lopen, fietsen,…
– eet en drink gezond : zeer weinig suiker, weinig of geen alcohol, cafeïne of theïne
– rust/slaap voldoende
– doe dingen waar je blij van wordt
– spreek af met mensen die je gelukkig maken